ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC ...

 

 

 

 

ISSN (Online) 2812-9636

INSTITUCIJA:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC

GLAVNI I ODGOVORNI UREDNIK:
Dr Jasmina Nikolić, direktorka Istorijskog arhiva Požarevac

AUTOR I UREDNIK PORTALA:
Dr Jasmina Nikolić

TEHNIČKI UREDNIK:
Aleksandra Bogdanović

 

AUTORI:
Dr Jasmina Nikolić
Dr Dragana Miloradović
Dr Marijana Mraović
Nataša Milošević Dulić
Mirjana Stepanović
Pavle R. Srdić
Dubravka Duca Marković

POČETAK
1.10.2021.

STATUS:
U toku
___________________________

KONTAKT PODACI:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC
DR VOJE DULIĆA 10
12000 POŽAREVAC
REPUBLIKA SRBIJA
www.arhivpozarevac.org.rs
info@arhivpozarevac.org.rs
+381.12.523.082

 

ARHIVALIJA MESECA – DECEMBAR 2024.

 

   

PRVA PROLETERSKA BRIGADA

 

Vrhovni štab Narodnooslobodilačkih partizanskih odreda Jugoslavije je od polovine oktobra do kraja novembra 1941. godine imao svoje sedište u oslobođenom Užicu. Pored Vrhovnog štaba NOPOJ, u Užicu je bio smešten Centralni komitet KPJ, Centralni komitet SKOJ,  Glavni štab NOPO Srbije, Glavni narodnooslobodilački odbor Srbije i niz drugih organizacionih jedinica Narodnooslobodilačkog pokreta. Užice je postalo organizacioni i logistički centar ustanka, odatle su partizanske jedinice bile snabdevane oružjem i municijom, odećom i obućom, propagandnim i agitacionim materijalom.

Nakon Prve neprijateljske ofanzive, u decembru 1941. godine, Vrhovni štab Narodnooslobodilačkih partizanskih odreda Jugoslavije se sa većim delom partizanskih jedinica povukao u Sandžak, a potom u Istočnu Bosnu. Usledila je reorganizacija postojećih partizanskih jedinica i nova faza u razvoju borbe partizanskog pokreta otpora koja je otpočela formiranjem Prve proleterske narodno-oslobodilačke udarne  brigade i usvajanjem Statuta proleterskih narodno-oslobodilačkih udarnih brigada (kojim je formirano, u toku trajanja ratnih dešavanja, 240 brigada Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije).

Prva proleterska narodno-oslobodilačka udarna brigada formirana je 21. decembra 1941. godine u Rudom. Odluku o formiranju brigade doneo je Centralni komitet KPJ, a formirao ju je Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito. Na dan formiranja Prva proleterska brigada imala je u svom sastavu šest bataljona: četiri bataljona iz Srbije i dva bataljona iz Crne Gore, ukupne jačine 1.200 boraca. Zastava Brigade bila je crvena i na sredini polja nalazila se petokraka zvezda sa srpom i čekićem, a na rubu kraja koplja bili su izvezeni inicijali brigade.

Prvi komandant Brigade bio je Koča Popović, a politički komesar Filip Kljajić Fića. Prva borba Brigade, kod sela Gaočića i Mioča, 22. decembra 1941. godine slavila se kao Dan Jugoslovenske narodne armije.

Prva proleterska narodno-oslobodilačka udarna brigada  je na svom ratnom putu prešla više od 20.000 kilometara. U njenim borbama borilo se više od 22.000 pripadnika Narodnooslobodilačkog pokreta. Imala je više od 7.500 poginulih, ranjenih i nestalih boraca, a izbacila je iz stroja nekoliko hiljada neprijateljskih vojnika. Iz redova Prve proleterske narodno-oslobodilačke udarne brigade proglašeno je, nakon ratnih dešavanja, osamdeset tri narodna heroja.

U godini obeležavanja 80 godina od početka Drugog svetskog rata i 80 godina od formiranja Prve proleterske udarne brigade, podelili smo sa vama fotografiju iz oslobođenog Užica iz decembra 1941. godine.

Fotografija:  Partizanska zastava u oslobođenom Užicu, 1. decembar 1941.
(Istorijski arhiv Požarevac, Digitalna zbirka Dragana Šalera)

Odabrala: dr Marijana Mraović, arhivski savetnik i naučni saradnik